НО СНАЧЛА О СУДЬБЕ ШИГАЕВА…
100 лет Марийской автономии
В небольшой деревне Шӱргӧял Ронгинской волости Царевококшайского уезда Казанской губернии в 1891 году родился видный общественный и политический деятель 1920–1930 годов, один из инициаторов создания Марийской Автономии Шигаев И.А. Он прошёл короткий жизненный путь от участника Первой Мировой войны до руководителя отдела ВЦИК.
Ивана Антоновича направляли на самые ответственные участки работ, где он проявлял себя как талантливый организатор и руководитель. Председатель Ронгинского волисполкома, зав. отделом УИКа, председатель Марийского представительства в ВЦИК, зам. зав. отделом ВЦИК в Москве – лишь небольшой список его работы.
Учёный-юрист, профессор института красной профессуры в Москве, он много сделал для развития марийского литературного языка.
В тяжелейшие для Марийской области годы засухи и голода (1921-1922) Шигаев И.А. возглавил комиссариат по продовольствию. Помогал открывать для голодающих столовые. Надо было спасать детей.
16 января 1938 года Иван Антонович Шигаев по доносу был арестован, обвинен в контрреволюционной деятельности, как многие в то время. Расстрелян. Место захоронения – Московская область. Коммунарка. Реабилитирован 11.08.1956 г.
В честь Шигаева И.А. в его родной деревне силами благодарных потомков и МРОО «Марий ушем» («Союз мари») 12.06.2021 г. в День России установлен мемориальный Камень почёта (Чап кӱ).
КУДРЯВЦЕВ И.М.
ФОТО И АРХИВНЫЕ МАТЕРИАЛЫ ИЗ ФОНДОВ ИСТОРИКО-ЛИТЕРАТУРНОГО И ЭТНОГРАФИЧЕСКОГО МУЗЕЯ-КОМПЛЕКСА «АРУ ЭЛНЕТ» («ЧИСТАЯ ИЛЕТЬ»).
АВТОРСКИЕ ПРАВА ЗАЩИЩЕНЫ.
МАРИЙ АВТОНОМИЙЛАН 100 ИЙ ЛӰМЕШ
Иван Антонович Шигаев Роҥго волостьысо Шӱргӧялеш 1891 ий 20 октябрьыште шочын. Тунам тиде кундем Озаҥ губерний, Чарла уездыш пурен.
Иван Антонович 1920–1930-шо ийлаште Марий автономийым ыштымаште да тудын пашажым виктарымаште кугу надырым пыштен. Икымше тӱнямбал сарын салтак пӱрымашыж гоч эртен, ялысе йоча-влакым туныктен, варажым кугыжаныш сомылым виктарымаште ВЦИК-ын (Всероссийский рӱдӧ исполнительный комитетын) отделжым вуйлатыше марте нӧлталтын.
Тудлан кугыжанышын эн неле да ответственный пашажым ӱшанен пуэныт. Иван Шигаев чыла вереат шкенжым уста организатор да тале вуйлатыше семын ончыктен. Роҥго волисполком председатель, УИК-ысе (уездысе исполнительный комитетысе) пӧлкам, ВЦИК-ын Марий представитлельствыжым вуйлатыше, ВЦИК-ын отделжым вуйлатышын алмаштышыже – тиде тудын илыш корныж гыч кӱчык ужаш гына.
Тыгак юрист-учёный, Йошкар профессур институтын пашаеҥже, НКВД рӱдӧ школын профессоржо семынат, марий сылнымут йылме вияҥже манын ӱшанле еҥ семынат шуко ыштен шуктен. 1937 ийыште Марий йылмызе-влакын конференцийышкышт лӱмынак Йошкар-Олаш толын коштын. Шӱргӧялыште тудын Николай, Александр эргыже-влак да Елизавета ӱдыржӧ йол ӱмбак шогалыныт, кугу да кумда илыш корныш лектыныт.
Посна Марий кундемлан – Марий областьлан – неле пагытыште, 1921–1922 ийласе шужен илыме жапыште, И.Шигаев продовольствий шотышто комиссариатым вуйлатен. Шужен колаш тӱҥалше-влаклан кочмыверым почедымаште, чыла семынат полшымаште нойымашым палыде тыршен. Тӱҥ верым йоча-влакым утарымашлан ойырен.
И.А.Шигаевым шояк донос почеш 1938 ий 16 январьыште кучен наҥгаеныт, котрреволюций сомылым шуктымо амал дене титаклен, тудым лӱен пуштыныт. Тудын кийыме верже – Моско область, Коммунарка.
1956 ий 11 августышто И.А.Шигаевын поро лӱмжым пӧртылтеныт, реабилитироватленыт.
Талешкынан ялешыже, шочмо сурт пеленже Шарнымаш Чап Кӱм 2021 ий 12 июньышто – Россий кечын – шогалтыме.
Шарнен илыше родо-тукымжын, «Марий ушем» («Союз мари») мер организацийын да поро шӱлышан у тукымын тыршымыштлан кӧра тиде вер – патыр марий айдемына ончылно вуйым савыме вер.
МРОО «Марий ушем» («Союз мари»).
ФОТО И АРХИВНЫЕ МАТЕРИАЛЫ ИЗ ФОНДОВ ИСТОРИКО-ЛИТЕРАТУРНОГО И ЭТНОГРАФИЧЕСКОГО МУЗЕЯ-КОМПЛЕКСА «АРУ ЭЛНЕТ» («ЧИСТАЯ ИЛЕТЬ»).
АВТОРСКИЕ ПРАВА ЗАЩИЩЕНЫ.