7 ноябрьыште Таллинысе Туныктышо пӧртыштӧ марий-влакын пайрем вашлиймашышт эртен. Тудым кум амал дене ямдыленыт. Икымше – Марий Эллан 100 ий темме, кокымшо – Эстон-Марий ушемлан 30 ий амал дене да Марий Талешке-влак лӱмеш.
Икымше пайремже нерген шагал огыл палена гын, кокымшо да кумшо пайремже нерген мыняр гынат умылтараш кӱлешлан шотлена.
Эстон-Марий ушем 1990 ий 1 июньышто Таллиныште шочын. Тудым ышташ туштак илыше марий рвезе Валерий Аликов темлымашым луктын. Эстон йолташыже-влак сайлан шотленыт. Тыгеракын родо-тукым кок калык келшымаш кылым кумдаҥдаш эше ик пеҥгыде ошкылым ыштеныт. Эстон-влак могырым Яак Прозес чолган ушнен да варажым ятыр жап ты сомылым виктарен шоген.
А Марий Талешке кече пайрем нерген ойлаш гын, тудат родо-тукым мландыште кумло ий наре эртаралтеш. Эртаралтеш кумдан, волгыдо кумылын. Тиде йодыш дене утларакше Фенно-Угриа ушем пашам ышта.
Интернет гочын ме Таллиныште эртыше пайрем кас нерген кумдан пален нална. Тиде амал дене «Марий газет» «Marieht»-ым лукмо фактат моткоч куандара. Тушечынат шукерте огыл эртыше историй нерген шуко пален налына.
1992-2000 ийлаште марий ӱдыр-рвезе-влаклан Эстонийыш тунемаш каяш меат изирак йӧным ыштенна. Вузыш пураш «У вий» але «Марий ушемын» темлымашыже кӱлын. Ме тыгай темлымашым шагал огыл еҥлан возенна. Тушто тыгайрак шонымашым кажне тунемаш кайыше возен: «…тунем пытарымеке, мый шке шочмо марий калыкемлан пайдале лияш шонем, санденак мӧҥгӧ пӧртылам».
Нунын кокла гыч мынярын Марий Элыш пӧртылыныт да мынярын тушанак кодыныт, тидым шотлымо огыл. Марий Элыш пӧртылын, пашам ыштыше-влак кокла гыч врачымат, юристымат, художникымат, тӱвыра пашаеҥ-влакым да молымат ме таче ятырыштым палена. Нуно кугу шинчымашан улыт да сай пашаеҥлан шотлалтыт.
А Эстониеш кодшо, Европын тӱрлӧ элышкыже илаш логалше тунамсе марий студент-йолташна-влаклан, нунын ешыштлан, шочшыштлан «Марий ушемын» еҥже-влак лӱм дене видео-саламлымашым ямдыленна да пайрем дене саламлен колтенна.
Тиде саламлымаш дене «Марий ушемын» сайтшым эскерен шогышо-влакымат палдараш уто ок лий манын шонена.
Лайд Шемйэр.