28 февральыште Йошкар-Ола мэрийын конференцзалышытыже Марий калыкын XI Погынышкыжо делегат-влакым сайлыме конференций эртен.
Тушко Йошкар-Оласе пропискан 210 еҥ толын. Тиде икымше шотлымаш почеш. Но таныкым шотлен лекмеке, кенета залыште 277 еҥ лийын каен. Регистраций комиссий вуйлатышын умылтарымыж почеш тыгай куръёз регистраций тӱҥалтышысе экшыклан кӧра лийын каен. 60 еҥым эн тӱҥалтыште тыглай спискыш гына серыме. А Регистраций кагазым серкалыше-влаклан вараш кодын кондымо. Вот тыге… Чыла лачымын…
Конференций почылтмо деч ончычак (жапым аныклена манме амал дене) оргкомитет вуйлатышын алмаштышыже Валерий Мочаев увертарыш: «Мер Каҥашыш да оргкомитетыш тӱрлӧ марий организацийла деч 91 еҥым ондакак темлыме да нунын лӱмыштым спискыш пуртымо. Кӧн кумылжо уло гын, нуно эше ешарен кертыт». Тугеже 91 еҥ кокла гыч кӧ кайышашым ончылгоч шотлен лукташ нимогай йӧсыжат лийын огыл. Но тиде адакат оргкомитетын пашаже манына…
Марий Погыныш тенийысе сайлыме системын ончычсо деч икмыняр ойыртемжымат палемден кодыш: тений наблюдатель-влак огыт лий, Йошкар-Оласе делегат-влакланат унагудышто вер ойыралтеш.
Конференцийым саламлаш чапъеҥ семын Оньыжа Эдурад Александров, Марий Эл Республикын правительстве вуйлатышыжын икымше алмаштышыже Михаил Васютин, Йошкар-Олан мэрже Александр Маслов толыныт.
Ончылгоч темлымаш-влак тыгай лийын:
- Мер Каҥаш деч. Нуно секций-влакым вуйлаташ тӱҥалыт: Родион Чузаев, Любовь Абукаева, Евгений Кузьмин, Светлана Пехметова, Галина Ласточкина. (5 еҥ).
- Йошкар-Ола администраций деч: Мария Шульгина, Василий Ершов, Татьяна Силько, Геннадий Мустаев, Фаина Кибатова. (5 еҥ).
- Пошкырт марий землячестве деч: Александр Апакетов, Валентин Васюков. (2 еҥ).
- Марий Турек землячестве деч: Ирина Закиева, Аркадий Курочкин. (2 еҥ).
- Курыкмарий землячестве деч: Александр Хват, Александр Речкин, Александр Замков, Тамара Дмитриева. (4 еҥ).
- Морко землячестве деч: Аркадий Васильев, Татьяна Степанова. (2 еҥ).
- Шернур землячестве деч: Валерий Патрушев, Эдурад Чемышев, Евгений Пайдышев. (3 еҥ).
- Советский землячестве деч: (увертарыме почеш иктат ыш лек, темлымаш ыш лий).
- Йошкар-Оласе инвалид-влак ушем деч: Пётр Семёнов (шкенжым шке темлен). (1 еҥ).
- М.Шкетан тетар деч: Роман Алексеев, Сергей Таныгин, Андрей Яруков, Иван Ямбердов, Эрик Юзыкайн. (5 еҥ).
- «Саскавий» ӱдырамаш ушем деч: Рита Тойшева, Галина Ширяева. (2 еҥ).
- Йошкар-Оласе «Марий кумалтыш ушем» деч: Юрий Тушнурцев, Светлана Пехметова, Ираида Степанова, Александр Бирюков. (4 еҥ).
- Марий книга издательстве да Писетль ушем деч: Юрий Соловьёв. (1 еҥ).
- «Марий Эл» газет редакций деч: Александр Абдулов, Светлана Пехметова, Светлана Носова, Алевтина Байкова, Павел Шакиров, Евгений Садовин, Юрий Исаков. (7 еҥ).
- 9-ше номеран домоуправлений деч: Валентина Кушакова. (1 еҥ).
- Ямде лий» газет редакций деч: Лидия Семёнова. (1 еҥ).
- 1-ше номеран ТЭЦ деч: Алексеев Сергей Серафимович. (1 еҥ).
- «Южная» ЖЭУ деч: Наталья Воронцова. (1 еҥ).
- Йошкар-Оласе ветеран мер ушем деч: Леонид Гаранин, Рудольф Григорьев, Римма Катаева, Вячеслав Калабашкин, Алексей Клёнов, Геннадий Мустаев, Пётр Семёнов, Олег Тихонов, Анатолий Муравьев (самоотводым нале), Павел Усов, Иван Хлебников, Альбертина Иванова-Аптуллина, Вадим Хайбуллин. (13 еҥ).
- МарГУ деч: ик студент ӱдырым темлыме. (1 еҥ).
- Марий самырык театр деч: Олег Иркабаев, Игорь Актуганов, Михаил Александров, Валерий Григорьев, Геннадий Гордеев (самоотводым нале), Александр Кожевников. (6 еҥ).
- Йошкар-Ола администрацийын образований виктерже деч: Татьяна Гребнева, Алла Васильева. (2 еҥ).
- «Кугарня» газет редакций деч: Иван Речкин, Татьяна Пчёлкина, Эльвира Терентьева. (Оньыжа темла Эдурад Иманаевым, но тудын пропискыже Йошкар-Оласе огыл). (4 еҥ).
- Марий епархий деч: Александр Козлов, Галина Иванова-Ямаева, Надежда Федосеева, Светлана Художникова, Татьяна Чернова. (5 еҥ).
- МарНИИЯЛИ деч: Людмила Григорьева, Олег Сергеев, Любовь Абукаева, Эльвира Пекшева, Сима Сибатрова, Никандр Попов, Тамара Молотова, Алексей Кудрявцев, Евгений Кузьмин, Андрей Чемышев. (10 еҥ).
- Т.Евсеев лӱмеш тоштер деч: Ольга Требушкова, А. Байдемиров. (2 еҥ).
- «ВийАр» ушем деч: Николай Любимов. (1 еҥ).
- Банно-прачечный комбинат деч: 4 еҥ возалтын, иктат нимом увертарен огыл. (4 еҥ).
- Марий кугыжаныш университет деч: Виталий Михайлов, Валерий Максимов, Родион Алексеев, Анатолий Смирнов, Надежда Имаева. (5 еҥ).
- «Марий ушем» мер организаций деч (конференцийыште гына темленыт): – Владимир Козлов, Евгений Чашкин, Алексей Гаврилов, Николай Унженин, Владимир Токпулатов. (5 еҥ).
- Посна темлымаш почеш: Николай Шабдаров. (1 еҥ).
- Шкем шке темлымаш дене: Василий Дмитриевич. (1 еҥ).
Мемнан шотлымо почеш чылаже 106 еҥ темлалтын. Но тыште 3-4 еҥ шотышто чынже денак йодыш лийын кертеш: ала-кудыжо кок вере темлалтыныт да вара лектын возыныт, ик-кок еҥжым, очыни, ме умылен але возен шуктен огынал.
Тидым кугу эҥгеклан огына шотло. Вет ме тидым историйлан гына (да эше оҥайлан) журналист семын серена да мемнан стенограммына тӱрыс манын ӱчашаш шонымаш уке.
Спискыш йӱклашлан 105 (шӱдӧ вич) кандидатын лӱмжым пуртымо. Шотлышо комиссийлан паша шагал огыл логалын. Сандене нуно пелйӱд деч ончычрак, латик шагат эрталтымеке гына калыкым иктешлымаш дене палдарышт. Мутат уке, конференцийыш толшо калык тиде жаплан шаланен пытен ыле манаш лиеш. Лачак отвественный еҥ, журналист да икмыняр «заядлый» мер пашаеҥ гына кодын ыле.
Конференций мучашлалтме жапыште могайрак шонымаш ыле, могайрак кӧргӧ шижмаш шочын? Неле йодыш. Да шижмашыжат нелырак ыле. Тӱрыс умылтараш куштылгак огыл. Очыни, тыгай шижмашыже тидын гай конференцийыште шуко гана лиймылан да ятыр тӱрлӧ сӱретым ужмылан кӧра.
Мутлан, 2016-шо ийысе тыгаяк конференций дене таҥастарымаште тиде конференций ласканрак эртыш. Тыште ме икмыняр амалым ужына. Икымыше — Маркелов каен, «маркеловщина» кодын гынат, тудын вуйжым руалме. Кокмышо — Марий Погынын оргкомитетше пытартыш лучко ий жапыште икымше гана «шолып» да кагаз дене йӱклымашым эртарыш. Тидыже погынышо-влаклан эм гаяк ыле: ӱчашаш, кычкырлаш, икте-весе ӱмбак кержалташ амал уке. Но тыште, «шолып йӱклымаштат» шӱдӧ процентлан чын манын каласаш иктат огеш тошт. Тачысе кечын тыгай принцип илышыш сайынак шыҥдаралтын: «Кузе сайлымым огыл, кузе шотлымым утларак шотыш налаш кӱлеш».
Делегат-влак рашемыныт:
Туге гынат, сайлымаш лийын да теве тудын иктешлымаш лектышыжат рашемын. Эн шуко йӱкым погышо-влак деч тӱҥалына манме принцип дене:
- Ямбердов Иван Михайлович – 143 йӱк. М.Шкетан лӱмеш тетарын художникше.
- Юзыкайн Эрик Алексеевич – 138 йӱк. М.Шкетан лӱмеш тетарын директоржо.
- Алексеев Роман Юрьевич– 134 йӱк. М.Шкетан лӱмеш тетарын тӱҥ режиссёржо.
- Иркабаев Олег Геннадьевич – 132 йӱк. Марий самырык театрын художественный вуйлатышыже.
- Чузаев Родион Иванович – 123 йӱк. Мер каҥаш. МарГУ-ын кафедржым вуйлатыше. Историй науко кандидат.
- Мустаев Геннадий Михайлович – 119 йӱк. Йошкар-Ола администраций. Оласе ветеран-влак ушемым вуйлатыше.
- Абукаева Любовь Алексеевна – 119 йӱк. Мер каҥаш. МарГУ-ын профессоржо, филологий науко доктор.
- Кузьмин Евгений Петрович – 116 йӱк. Мер каҥаш. МарНИИЯЛИ-ын директоржо. Историй науко кандидат.
- Абдулов Александр Саликович – 116 йӱк. «Марий Эл» газетын тӱҥ редакторжо. Историй науко кандидат.
- Иванова-Ямаева Галина Николевна – 114 йӱк. Марий епархий.
- Пехметова Светана Фёдоровна – 112 йӱк. Мер каҥаш. «Марий Эл» газетын тӱҥ редакторжын алмаштышыже.
- Катаева Римма Григорьевна – 112 йӱк. Йошкар-Оласе мер ветеран ушем. «Марий ушемын» еҥже.
- Клёнов Алексей Максимович – 112 йӱк. Йошкар-Оласе мер ветеран ушем. «Марий ушемын» еҥже.
- Таныгин Сергей Иванович – 111 йӱк. М.Шкетан лӱмеш тетарын тӱҥ художникше. «Марий ушемын» еҥже.
- Ширяева Галина Степановна – 111 йӱк. «Саскавий» ӱдырамаш ушем. РМЭ тӱвыра, печать да калык-влак кокласе паша шотышто министрын алмаштышыже.
- Степанова Ираида Александровна – 107 йӱк. Йошкар-Оласе Марий кумалтыш ушем. «Марий тӱр» тоштер вуйлатыше. __
- Актуганов Игорь Витальевич – 105 йӱк. Марий самырык тетарын артистше.
- Степанова Татьяна Николаевна – 104 йӱк. Морко землячестве. Республикысе Калык усталык рӱдерын пашаеҥже.
- Иванова Альбертина Петровна – 103 йӱк. Йошкар-Оласе ветеран-влак мер ушем. «Марий ушемын» еҥже.
- Соловьёв Юрий Ильич – 101 йӱк. «Марий книга савыктыш» пӧртын директоржо.
- Ласточкина Галина Алексеевна – 99 йӱк. Мер каҥашын пашаеҥже.
- Семёнова Лидия Васильевна – 99 йӱк. «Ямде лий» газетын тӱҥ редакторжо.
- Тихонов Олег Николаевич – 98 йӱк. Йошкар-Оласе ветеран-влак мер ушем. Историй науко кандидат.
- Зайниев Гельсий Зайниевич – 98 йӱк. Кумдан палыме журналист, сылнымут корным шымлыше лӱмлӧ айдеме. МарНИИЯЛИ-ын пашаеҥже С.Сибтрова темлен.
- Чемышев Андрей Валерьевич – 97 йӱк. МарНИИЯЛИ-ын пашаеҥже.
- Бирюков Александр Васильевич – 96 йӱк. Йошкар-Оласе Марий кумалтыш ушем вуйлатыше. Марий самырык театрын директоржо.
- Тойшева Рита Геннадьевна – 95 йӱк. «Саскавий» ӱдырамаш ушем. Кумдан палыме врач.
- Имаева Надежда Олеговна – 95 йӱк. МарГУ, студентка.
- Федосеева Надежда Александровна – 94 йӱк. Марий епархий гоч. МарНИИЯЛИ-ын шанче пашаеҥже.
- Ершов Василий Григорьевич – 92 йӱк. Йошкар-Олан тӱҥ художникше.
- Попов Никандр Семёнович – 92 йӱк. Пенсионер. МарНИИЯЛИ-ын шанче пашаеҥже. Историй науко кандидат.
- Шабдаров Николай Витальевич – 92 йӱк. Марий самырык-влакын «У вий» ушемыштым вуйлатыше. И.М.Ямбердов темлен.
- Почтенева Марина Георгиевна – 91 йӱк. М.Шкетан лӱмеш театрын артисткыже.
- Александров Михаил Васильевич – 89 йӱк. Марий самырык тетарын артистше.
- Гребнева Татьяна Николаевна – 87 йӱк. Йошкар-Ола администрацийысе образований виктер темлен. Оласе 2-шо школын туныктышыжо.
- Григорьева Людмила Яковлевна – 86 йӱк. МарНИИЯЛИ-ын шанче пашаеҥже.
- Максимов Валерий Николаевич – 85 йӱк. МарГУ-ын доцентше. Филологий науко кандидат.
- Козлов Владимир Никифорович – 85 йӱк. «Марий ушем» организаций вуйверын вуйлатышыже.
- Речкин Иван Никандрович – 84 йӱк. «Кугарня» газетын пашаеҥже. Кумдан палыме фотограф.
- Байкова Алевтина Леонидовна – 83 йӱк. «Марий Эл» газетын редакторжо.
- Алексеев Родион Сергеевич – 82 йӱк. МарГУ-ын пашаенже.
- Смирнов Анатолий Анатольевич – 82 йӱк. МарГУ-ын профессоржо, экономике науко доктор.
Палемдена, тиде спискым ме видеозапись гыч возен луктынна. Раш лийже манын (а вет районлаштат, республикына деч вес вере илыше марий-влакат тидын нерген уверым пешак вучат), шкенан видеосюжетнамат Интернетыш вераҥдена.
Владимир Козлов
М. Скобелевын фотожо (интернет гыч налме)