«Марий ушем» эрлат ила
2017 ийыште 19 мартыште «Марий ушем» марий мер организацийын шочмыжлан 100 ий теме.
Марий кокла гыч ятырышт палат: «Марий ушем» 1917 ий 19 мартыште Уфа оласе салтак гарнизонышто шочын. Вара Пӱрӧ олашке куснен. Кӱчык пагытыште тудо Озаҥ, Уфа, Виче, Угарман губернийлаште шарлен. Историйым, тунамсе шӱдӧ ий ончычсо газет-влакым сайрак шергал лектат гын, теве мо рашемеш: «Марий ушем» мер сото ик ий жапыштак пеш шуко яллаште шочын. Пеҥгыдемден каласена – яллаште! Ты шотышто «Война увер», «Ӱжара» газетлаште ятыр возымо. Меат тидын нерген ик гана веле огыл серенна. Тачат ятыр пример дене пеҥгыдемден кертына.
Мо дене шӱла «Марий ушем»?
А тачысе кечылашке куснаш гын, теве мом каласаш лиеш «Марий ушем» нерген: ты мер организаций тачат ила, 200 наре еҥым ушен шога да кертмыж семын мер сомылым шуктен толеш. Да эрлат илаш тӱҥалеш! Мутат уке, ситыдымаш деч посна огыл. Кочо чынымат каласыман: таче калыкнан мер чолгалыкше ончычсо гай виян огыл, ятырлан нужнаҥын. Эшеже тӱрлӧ чаракым шындылыт. Тидым тура каласыман: «Марий ушемын» уставшат вашталтын. Туге гынат ме кызыт кум ий ончыч савыктен лукмо брошюр дене палдарена. Текст да материалым чумырымо шотышто мый шке тыршенам. А брошюр комым сӱретче-влак Богомолов Иван ден Мерянин Андрей чаплын сӧрастареныт. (Варажым Кукарка–Советск олаште эртарыме конференций годым «Марий Талешке» сылне ончерым эртареныт. А тиддеч ик кече ончыч Андрей Меряниным «Марий ушемын» еҥже-влак радамыш пуртенна да лӱмпалым кучыктенна). Ты изи книгана 1000 экземпляр дене ош тӱням ужын, калык коклаш шарлен гынат, тиде вет ик тӱжем веле. Тӱжем еҥ деч молышт ужын огытыл.
Сандене «Марий ушемнан» сайтышкыже шындаш мутланен келшышна. Кажныже ты брошюр гыч шкаланже шагал огыл пайдале уверым налын кертеш. Устав шотышто гына ешарен пелештена: кум-ныл ий дене таҥастарымаште, тушко икмыняр кӱлешан вашталтыш да ешартыш пурталтын. У Уставым кум гана РФ Минюстын Марий Элысе виктерышкыже угыч регистрироватлаш пуэнна, но туштыжо эреак шылтыкым гына кычалыт. Туге гынат, уэш-пачаш тӧрлен, нылымше гана пуаш ямдылыме.
Икманаш, мо ышталтмыже, сай уверже калык коклаш шарлышаш да историйлан кодшаш, кумда калык тидын нерген пален шогыжо.
Пытартыш жапыште мый декем, «Марий ушем» вуйлатыше семын, ятыр гана калык кокла гыч тыгай йодыш дене лектыт: «Марий ушемже» таче ила мо?» Пеҥгыдын каласена: ила да пашам ышта! Кумылда уло гын, марий калыкын ик эн ожнысо мер организацийже тендам кажныдамат тудын членже лияш ӱжеш. А тидлан нимо шуко огеш кӱл: ЙОДМАШЫМ (тудын образецше тыгак тыште савыкталтын) возен колтыза laid.kozlov@mail.ru электрон почтышко. Ме ончен лектына да пеҥгыдемдена. Палемдена, «Марий ушемын» членже ӧрдыж кундемласе марий-влакат лийын кертыт.
Тыгеракын – палыме лийза «Марий ушемын» 100 ияш лӱмгечыже вашеш савыкталтше брошюр дене. Серен колтыза шкендан шонымашдам да темлымашдам.
Могай сомылым палемда «Марий ушем»?
Ончылно «Марий ушемын» сомылжо ятыр. Теве 9-ше майлан Юлсер кундем Кожласола ялыште Кугу Ачамланде сарын ветеранже Василий Никифорович Никифоровлан пеш оригинальный шарнымаш кӱм официальнын почна. Чын, ты саманыште шуко калыкым погаш огеш лий, но вет 3 еҥ денат официальнын почмашым ышташ иктат ок мешай. (Шкаланна шке огына мешай гын). Тидым иктат ок чаре. А ончылно – тыгай шарнымаш кӱ-влак Морко, Советский да моло районлаштат лийын шуыт. Июль кыдалне индешымше гана «Умбалне Элнет ӱмбал канде» муро, поэзий, куштымаш да тоштер сомыл фестивальым эртараш палемденна. Тымарте коронавирус пагыт пытен шуэш манын ӱшанена. Тугеже ончылгоч Шайра кундемысе пайремыш пагален ӱжына.
«Марий ушем» ила да пашам ышта. Да эрлат илаш тӱҥалеш!
Владимир Козлов (Лайд Шемйэр), «Марий ушем» мер организаций вуйверын вуйлатышыже.
Фото-влакым «Ару Элнет» («Чистая Илеть») тоштер-комплексын фондшо гыч налме. Лайд Шемйэрын фотожо-влак.